درمان کمبود کلسیم در پرندگان مختلف

محصول کلسیم را به طور عمده میتوان یک ماده مغذی لازم و ضروری برای تولید‌‌ مثل مرغ و طیور دانست که اگر به میزان مناسب توسط پرورش‌دهندگان، در جیره روزانه آنها قرار داده نشود ممکن است منجر به کمبود کلسیم در پرندگان و بروز علائمی مانند بیماری هیپوکلسمی در طیور شود. که برای تامین آن باید یک خوراک غنی از کلسیم و یا قرص و مولتی‌ ویتامین هایی که در کارخانجات تولید و توسط دامپزشک برای آنها تجویز میشود، توسط پرورش دهندگان طیور تهیه و خریداری و جهت تولید پوسته تخم مرغ، پیشگیری و درمان کمبود کلسیم در پرندگان و پرورش جوجه هایی که بافت های اسکلتی معدنی دارند در غذای روزانه پرندگان مصرف شود. برای خرید کربنات کلسیم طیور با واحد فروش کارخانه کاسپین تماس حاصل فرمایید.

مطالعاتی که در رابطه با تولید مثل مرغ و طیور با میزان مناسب کلسیم مصرف شده در جیره غذایی آنها انجام شده است، نشان میدهد که عموما مکمل‌های کلسیم در دهه گذشته برای نشان دادن درجات، علل و پیامدهای کمبود کلسیم مورد استفاده قرار گرفته‌ شده است. البته که قبل از مصرف موثر مکمل و یا قرص کلسیم، عوامل زیادی را باید در نظر گرفت.

برای مثال در دسترس بودن کلسیم طبیعی باید تخمین زده شود و بودجه روزانه کلسیم برای مراحل تولیدمثل مناسب برای گونه های مورد مطالعه تعیین شود. مهمتر از همه، اگر کمبود کلسیم در پرورش ناشی از محدودیت ثانویه کلسیم باشد (به عنوان مثال از طریق سمیت فلزات سنگین) مکمل کلسیم احتمالاً بی اثر خواهد بود. پس مکمل کلسیم موثر باید از طریق برنامه ریزی دقیق حاصل شود.

یک مطالعه در رابطه با رژیم غذایی آنها، باید در طول چندین سال با استفاده از مکمل های مناسب (یعنی مکمل های طبیعی که توسط پرندگان پرورشی استفاده میشود) در زمان مناسب سال (یعنی مراحل پیش از تخم گذاری و یا مراحل پرورش جوجه) انجام شود. در صورتی که این روند به درستی برنامه ریزی و اجرا شود، مکمل، قرص کلسیم و یا مولتی ویتامین یک ابزار مقرون به صرفه و قدرتمند برای تغذیه و پرورش پرندگان است.

کلسیم احتمالاً مهمترین ریز مغذی لازم برای پرورش موفق پرندگان است. به طوری که تا 98 درصد از کل جرم خشک پوسته تخم مرغ پرندگان از شکل کریستالی کلسیم به نام هیدروکسی آپاتیت کلسیم تشکیل شده است.

از میان فواید و عملکردهای متعدد آن میتوان به مواردی مانند این که پوسته تخم‌مرغ از شکسته شدن و یا دور ریز محتویات تخم مرغ در جوجه کشی جلوگیری میکند. در برابر ورود عوامل بیماری زا به تخم مقاومت میکند. تبادل گازهای بین محتویات تخم مرغ و محیط لانه پرنده را کنترل میکند و منبع کلسیم را برای جنین فراهم میکند.

برای کانی‌سازی اسکلتی اولیه در بسیاری از گونه ها، نیاز به کلسیم در جیره غذایی آنها، طی رشد پس از تولد جوجه ها و تا زمانی که معدنی شدن اسکلت آنها ادامه داشته باشد، بالا باقی میماند. 

کمبود کلسیم خون به چه معنا است؟

باید بگوییم که سطح پایین کلسیم خون در پرندگان به عنوان بیماری هیپوکلسمی، تتانی کلسیم، پوکی استخوان و یا خستگی لایه قفس نیز شناخته میشود و زمانی اتفاق می افتد که کلسیم کافی در جیره، رژیم غذایی و محیط پرنده برای حمایت از رشد سالم آنها وجود نداشته باشد.

به عنوان مثال، اگر در جیره غذایی طیور شما کلسیم کافی وجود نداشته باشد، منجر به باز جذب استخوان ها و ضعیف شدن ساختار اسکلتی مرغ و یا طیور میشود. در نتیجه، پرنده شما میتواند بد شکل، ضعیف، مستعد ضربه و شکستگی و سایر مسائل ثانویه شود. کلسیم پایین خون را میتوان یک بیماری بسیار جدی به حساب آورد که باید به درستی مورد توجه قرار گیرد. بسیار خوب است اگر بتوانید رژیم غذایی طیور را اصلاح کنید و سطح کلسیم خون آنها را به مقدار مناسب بازگردانید.

و اگر هم مشکوک هستید که ممکن است پرنده شما بیمار باشد، فوراً او را برای ارزیابی نزد دامپزشک ببرید.

علت کمبود کلسیم در مرغ و پرندگان

تا اینجا مواردی از اهمیت این ماده معدنی را در بدن طیور ذکر کردیم. حال در ادامه به عللی که مجر به کمبود کلسیم در آنها میشود میپردازیم.

در بیشتر موارد عامل کاهش کلسیم خون در پرندگان، هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه تغذیه ای شناخته میشود. کلسیم پایین خون منجر به بزرگ شدن غدد پاراتیروئید و افزایش PTH در آنها میشود. البته شاید بد نباشد اشاره کنیم که فعلا هیچ زمینه ژنتیکی مرتبط با سطح پایین کلسیم خون وجود ندارد!

بلکه علت اصلی آن کمبود کلسیم در رژیم غذایی و کمبود ویتامین D است. از سایر علل این بیماری می‌تواند به سطح بالای فسفر، تخم‌گذاری مزمن، نور کم یا بدون نور خورشید یا اشعه UVB و حتی بیماری‌های گوارشی اشاره کرد که منجر به سوء هاضمه و سوء جذب این ماده معدنی در بدن آنها میشود.

علائم کاهش کلسیم خون در پرندگان

علائم بسیاری برای این بیماری وجود دارد که به طور کلی تعدادی از آنها را در زیر ذکر کرده ایم: 

• ضعف عضلانی
• ناهنجاری های اسکلتی
• تشنج اختلال عصبی
• مسائل مربوط به تولید مثل سقوط
• فروپاشی و مرگ
•  پیری زودرس
• توقف رشد
• کیفیت ضعیف پوسته تخم مرغ

در پرندگانی که کمبود کلسیم در خونشان دیده میشود، بدن شروع به دریافت کلسیم از هر جایی که میتواند، میکند و اگر نتواند کلسیم مورد نیاز خود را در جیره غذای روزانه پیدا کند، بدن شروع به باز جذب استخوان های خود میکند. به خصوص در پرندگان جوان در حال رشد.

همچنین در پرندگان بزرگسالان، کلسیم پایین میتواند منجر به تشنج و علائم عصبی به عنوان یک نتیجه ثانویه از شکستگی استخوان یا کاهش عملکرد عضلانی شود.

عوامل موثر در میزان دریافت کلسیم در مرغ و طیور

در اینجا چند سوال مهم ایجاد میشود. اگر به مرغ‌ و طیورمان غذای کامل بدهم، آیا آنها همچنان به مکمل و یا قرص کلسیم نیاز دارند؟ چه منابعی از مکمل کلسیم را میتوانیم خریداری و به پرندگانمان بدهیم؟ آیا باید مکمل فسفر و ویتامین D هم تهیه کنم؟

لازم است که شما بدون توجه به خوراکی که تهیه میکنید، مکمل کلسیم برای مرغ های تخمگذار خود را فراهم کنید. البته که نیاز به کلسیم برای هر پرنده متفاوت است، اما بسته به این عوامل ممکن است بیشتر یا کمتر باشد:

• مرغ‌های مسن‌تر به کلسیم بیشتری نیاز دارند، زیرا استخوان‌های مدولاری آن‌ها به طور مکرر برای مدت طولانی‌تری تخلیه شده است.
• رژیم غذایی رقیق شده (مانند غذاهای ناسالم) میتواند منجر به نیاز بیشتر به کلسیم شود. همچنین، رژیم غذایی ناقص نیز منجر به افزایش نیاز به کلسیم میشود.
• مرغ‌های تخم‌گذار که در سطح خوبی هستند و به طور منظم تخم‌گذاری می‌کنند، نسبت به پرندگانی که کمتر تخمگذاری میکنند به کلسیم بیشتری نیاز دارند.
• در فصول تولید مثل بالا (مانند بهار) نیاز به کلسیم افزایش می‌یابد.
• هوای گرم از جذب میزان مناسب کلسیم جلوگیری میکند و این باعث افزایش نیاز به کلسیم برای مصرف میشود.
• بیماری‌هایی که بر کلیه‌ها و کبد تأثیر می‌گذارند، نیاز به کلسیم را افزایش می‌دهند، زیرا جذب فسفر و ویتامین D مهار می‌شود.

• علی‌رغم اینکه کلسیم بیشتری در خوراک‌ روزانه آنها گنجانده می‌شود، در صورتی که نیاز مرغ به کلسیم بیشتر از مقداری باشد که در جیره روزانه آنها یافت میشود، باید مکمل کلسیم برای آنها تأمین شود. کلسیم مکمل به مرغ اجازه میدهد تا مصرف کلسیم را بر اساس نیاز خود تنظیم کند.

مواد غذایی مناسب برای دریافت کلسیم مرغ و طیور

پوسته صدف خرد شده 

اغلب در فروشگاه های خوراک پرندگان در کنار خوراک روزانه آنها فروخته میشود ( که به شدت توصیه میشود!)

پوسته تخم مرغ خرد شده

پوسته تخم مرغ را خشک و له کنید و به مرغ هایتان بدهید. ( البته به عنوان جایگزینی برای پوسته صدف توصیه نمیشود. )

سنگ آهک خرد شده 

این مورد نسبت به بقیه موارد در بین پرورش دهنگان طیور کمتر رایج است و به راحتی جذب نمیشود. شما می‌توانید مکمل‌های کلسیم را با برای مرغ‌های خود تهیه کنید. در اینجا باید اندازه ذرات مکمل کلسیم در نظر گرفته شود. قطعات باید به اندازه کافی کوچک باشند که مصرف آنها برای مرغ ها آسان شود. با این حال، آنها همچنین باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا برای مدت طولانی تری در مسیر گوارش بمانند.

ذراتی که اندازه نخود یا کمی بزرگتر هستند بهترین گزینه برای تامین کلسیم کافی هستند. هر چه این ذرات بیشتر در دستگاه گوارش در حال شکستن باقی بماند، کلسیم بیشتری از مکمل جذب میشود.

پوسته صدف خرد شده بهترین گزینه برای تامین کلسیم مکمل است. آنها طولانی ترین مدت در مسیر گوارش باقی میمانند که جذب کلسیم را بهینه تر میکند.

پوسته تخم مرغ له شده علاوه بر پوسته صدف خرد شده مکمل خوبی است. با این حال، نمیتوان از آنها به تنهایی برای تغذیه پرندگان استفاده کرد. زیرا آنها به اندازه کافی در مسیر گوارش باقی نمیمانند تا کلسیم مکمل کافی را جذب کنند.

در حالی که سنگ آهک خرد شده میتواند به عنوان یک منبع خوب کلسیم عمل کند اما توصیه نمیشود. چرا که این ماده در سیستم گوارش خیلی سریع حرکت میکند و محتوای کلسیم کل خوراک هم در منابع سنگ آهک مختلف میتواند متفاوت باشد.

درمان سریع کمبود کلسیم در پرندگان

در پرندگان جوانی که کلسیم خونشان پایین است، معمولاً با مراقبت‌های سرپایی میتوان این مشکل را در آنها رفع کرد. به طوری که با ایجاد اصلاحاتی در رژیم غذایی آنها و با تغذیه بهتر، شروع به بهبودی میکند.

در موارد شدیدتر، ممکن است برای بهبود استخوان های شکسته یا بازگرداندن عملکرد اندام، به جراحی نیاز باشد. همچنین ممکن است لازم باشد تا تغییراتی را در قفس آنها ایجاد کنیم تا با شرایط پرندگان سازگار شود.

پرندگان مسن تر ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند تا مراقبت های لازم را دریافت کنند. اگر پرنده شما تشنج میکند، باید در بیمارستان بستری شود تا زمانی که این علائم برطرف شوند و بتواند بدون کمک غذا بخورد و بنوشد. پرندگان بالغ با سطح کلسیم خون پایین نیز نیاز به تنظیماتی در رژیم غذایی خود دارند.

این پرندگان حتی ممکن است به مکمل ها و مولتی ویتامین های اضافی نیاز داشته باشند تا مطمئن شویم که مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت میکنند.

البته باید ذکر کنیم که کمبود کلسیم در پرندگان و طیور یک بیماری ثانویه است که درمان های خاص خود را دارد. دامپزشک باید مطمئن شود که پرنده شما دچار کم آبی نمیشود و بنابراین ممکن است مایع درمانی انجام دهد. همچنین باید او را در حالت استراحت در قفس نگه دارید تا بیش از حد به خود فشار نیاورد. در برخی موارد ممکن است که داروهایی توسط دامپزشک برای آنها تجویز شود.

گردآورنده: نیلوفر ایروانی